Okumayı “Diploma Al!” Olarak Algılarsak… (2) - M.Emin Karabacak

Okumayı "Diploma Al!" Olarak Algılarsak… (2)

M. Emin KARABACAK

Bir matematik profesörü Nobel ödülü almıştı. Ödül töreninden sonraki ilk dersinde, öğrencilerinden biri kendisine şöyle bir soru sordu:

"Efendim! Dünyada yüzlerce Matematik profesörü var. Ancak bu kadar bilim adamı arasında, ödülü size lâyık gördüler. Sizi diğerlerinden ayıran özellik neydi?"

Profesör, bu farklı soruya önce bir tebessümle cevap verdi. Ardından da, kendisinden merakla cevap bekleyen öğrencisine şunları söyledi:

"Doğrusunu söylemek gerekirse, hepsini anneme borçluyum! Çünkü ben küçük bir öğrenciyken, diğer çocukların anneleri, onlar okuldan evlerine döndüklerinde kendilerine:

Söyle bakalım, öğretmeninin sorduğu sorulara iyi cevaplar verebildin mi?' diye sorarlardı. Benim annem ise bana: 'Söyle bakalım' derdi. 'Bugün öğretmenine iyi bir soru sordun mu?' İşte beni farklı yapan bu oldu. Her zaman diğerlerinin sormadığı soruları sordum ve hayatım boyunca da, sormaya devam ettim!"

Çocukların merak duygularına bağlı olarak sordukları sorulara seviyelerine uygun şekilde cevaplar verilmelidir. Bunun yanında çocukların soru sormaları anne babaları tarafından da desteklenirse çocuklarda öğrenme merakı devam edecektir. Bu çocuklar, derste soru sormaktan, dersi dinlemekten ve derse katılmaktan, derse çalışmaktan ve kitap okumaktan zevk alacaktır. Bu da çocukların okulda olduğu kadar sosyal hayatta da başarısını artıracaktır.

Çocukların merak duygusuna bağlı olarak sordukları sorulara uygun cevap verilmek bir yana olumsuz tepki verilirse çocuklarda da öğrenme merakı kaybolacaktır. Bu çocuklar, okulda soru sormayan, dersi dinlemeyen, derse çalışmayan, kitaplarla haşır neşir olamayan başarısız birer öğrenci olacaktır. Bu çocuklar okulda olduğu gibi sosyal hayatta da monoton bir hayat yaşayacaktır. Başka bir ifadeyle öğrenilmiş çaresizlik için de hayatlarını devam ettireceklerdir.

Çocukların Merak Duyguları için…

İmamı Şafi hazretleri, anne babalara, çocukların merak duygularına uygun model olabilmeleri için ilmin nasıl bir istekle öğrenmeleri gerektiğini kendinden örnekler vererek şu şekilde açıklamaktadır:

"Bir adam para kazanmak için ne kadar istek duyarsa bende ilim öğrenmek ve elde etmek için öyle istek duyarım. Yavrusun kaybeden anne yavrusunu bulunca nasıl sevinirse bende aradığım bir konunun cevabı bulunca öyle sevinirim. İlim öğrenilen değil, yaşanandır. Yaşanmayan ilim geçmeyen para gibidir. Sahibine gerçekten faydası olamaz."

1. Çocuklara uygun şekilde model olunmalı. Merak konusunda farkındalık sağlanarak çocukların merak konusundaki sorularına uygun geribildirimler ve pekiştireçler verilmeli.

2. Çocukların merak duygularını canlı tutma adına ilgi ve yeteneklerini keşfetmelerine yardımcı olunmalı. Bunun içinde çocuklara zengin bir çevre ve deneyim alanları sunulmalı.

3. Çocukların merak duygularını geliştirecek türde soru sormaları teşvik edilmeli. Çocukların sorularına da sevilerine uygun açık ve anlaşılır bir şekilde cevaplar verilmeli. Çocukların sormuş oldukları soruların cevabını bilmiyorsak açık yüreklilikle ifade edilmeli. Fakat birlikte araştırabileceğimizde söylenerek bilgiye ulaşmanın yolları öğretilmeli.

4. Çocuklara bir konu öğretileceği zaman öncelikle konu ile ilgili ilgi çekici ve merak uyandıracak sorular sorulmalı.

5. Çocukların sorularına meraklarını uyandıracak ve anlayacakları şekilde sorulu cevaplar verilmeli. Çocukların sorularına "Sence bu neden böyle olmuş olabilir?" gibi merak uyandıracak geribildirimler verilmeli. Çocuklar, sorulara makul bir cevap veremeseler de yine de onların anlayabilecek şekilde cevaplar verilmeli.

6. Çocuklanın merak ettiği konularda cesaretini kırmak yerine araştırma, inceleme ve farklı yollardan öğrenmeleri desteklenmeli.

7. Yetişkinler gibi çocuklarda sürprizleri severler. Çocuklara zaman zaman sürprizler yaparak sürprizi ve sonucunu merak etmeleri sağlanmalı. Ya da bu sürprizi sen yapmış olsaydın insanların merakını artırmak için neler yapardın gibi sorular sorarak merak konusunda farkındalık sağlanmalı.

8. Çocuklara seviyelerine uygun masal ve hikâyeler okunarak okuma sırasında masal ve hikâye ile ilgili "Sence sonra ne olmuş olabilir?" gibi merak uyandıracak sorular sorulmalı. Ya da burası sence nasıl olmalı gibi sorular sorularak çocukların cevaplarına uygun pekiştireçler verilmeli.